Autopuzzeltocht "Graanrepubliek" - Oldambt 18-12-2021

Localgroningen was tijdens de eerste lockdown begonnen om autopuzzeltochten te maken. Mijn schoonzusje en ik hadden er al twee in het voorjaar gedaan en we hadden gezien dat er nu ook een bijgekomen was in Oost Groningen, genaamd de Graanrepubliek. 

De Graanrepubliek, een uniek en weids gebied, gevormd door de eeuwenoude strijd tussen het water en de machthebbers, de enorme rijkdom en de uitbuiting van de arbeiders.

We hadden al van tevoren besloten om alleen de route te rijden want de vorige twee keren hadden we tijd tekort gehad toen we overal gingen kijken om alle vragen op te lossen. We konden ook pas om 11 uur starten en het wordt in december natuurlijk ook al vroeg donker. We zouden de route in de zomer nog weleens gaan rijden en dan al vragen proberen te gaan beantwoorden.

De startlocatie was Huninga's Heem welke oorspronkelijk in 1771 gebouwd is als een schuur met een kleine woning en welke later gedeeltelijk gerestaureerd is. 

Naast het parkeerterrein stond een heel grappig fietsenrek en ik veronderstel dat dit toch wel redelijk oud is.

Binnen werden we ontvangen door een allervriendelijkste dame en zij vroeg of we koffie met appelgebak wilden. Natuurlijk sloegen we dit niet af.

Ik ben vergeten om er een foto van te maken. We kregen de benodigdheden uitgereikt voor onze tocht en ook de lunch box die we er bij besteld hadden. Toen we de koffie op hadden en wilden vertrekken vroeg de dame of we ook een glas glühwein wilden en toen ik twijfelde zag ik dat ze naar de kachel keek waar een pot op stond. Ik vind glühwein heerlijk maar ik dacht mijn schoonzusje moest rijden en daarom wilde ik weigeren. Ik vond het zo sneu voor haar dat we het toch genomen hebben en ook dit smaakte heerlijk.

Toen het op was begonnen we aan de tocht. 

Eerst kwamen langs het vliegveld Oostwold. 

Vanaf eind 1950 werd hier gevlogen, eerst om landbouwgewassen te bespuiten. Nu is het vliegbedrijf bekend vanwege een unieke collectie historische vliegtuigen, waaronder een aantal uit de 2e WO, zoals de zeldzame P-15 Mustang en de Harvard AT-16. Deze toestellen worden ingezet voor vliegshows en daarnaast gebruikt als trainingstoestel.

We passeerden verschillende boerderijen met slingertuinen.

In de tweede helft van de negentiende eeuw ging het de herenboeren van het Oldambt voor de wind. Eerst worden er kastelen van boerderijen gebouwd, daarna volgt een pronktuin naar Engels voorbeeld, waarmee de boer zich kan meten met de borgheren en hun fraaie parken. Pal voor de boerderijen worden complete minilandschappen aangelegd met uitheemse bomen, glooiingen, waterpartijen en bruggetjes. En met als belangrijkste kenmerk de slingerende paden, waaraan dit type tuin zijn naam "slingertoene" dankt. Veel pronktuinen zijn nu verdwenen. 

We komen door Ganzendijk. 

Het is haast onvoorstelbaar dat dit dorp tot 1950 een vissersplaats was. Met platbodems gingen de vissers de Dollard op en kwamen thuis met schar, schol, tong, palingen garnaal.

Het gehucht dreigde door verpaupering een spookdorp te worden. De provincie wilde de woningen slopen. Maar de bewoners verzetten zich hevig en kwamen met hun alternatieve plan en met succes.

In dit gehucht passeerden we de Udema molen. Een koren- en pelmolen uit 1869.

We komen door het gehucht Hongerige Wolf. De naam van dit gehucht werd in 2019 verkozen tot mooiste plaatsnaam van de provincie Groningen.

Uit onderzoek blijkt dat Hongerige Wolf niets met "honger" of  "wolven" te maken heeft. Hoogstwaarschijnlijk verwijst "hongher" naar groepen Hongaren, Roma of zigeuners. Meerdere plaatsen met Wolf in de naam, blijken plekken te zijn aan de rand van een dorp of gebied, waar vrijverklaarden of out-laws zich ophielden. Hoe dan ook ik vind het gewoon een hele grappige naam.

We gingen nu richting de Dollard. 

Het gebied van de Dollard was ooit een welvarend gebied. Langs de Eems lag een dijk met daarachter allerlei nederzettingen en dorpjes. Het veengebied kwam door ontwatering beschikbaar voor de veeteelt, maar droogde het veengebied uit, met bodemdaling tot gevolg. Door een vloed in 1509 ging er ruim 25000 ha. land verloren. Door inpoldering in de eeuwen erna is een deel weer terug gewonnen. De naam Dollard komt waarschijnlijk van “dolle aard” van de zeeboezem, vanwege “het gewoel en de heftigheid van de golven en de woedende stormen op die plek”.

We reden door het "gele dijkgat", de Polderdoorgang van de Reiderwolderpolder naar de Carel Coenraadpolder.

We kwamen nu onder aan een dijk en we gingen de dijk op om over een natuurgebied en de kwelders uit te kijken, wat onderdeel is van de Waddenzee Unesco Werelderfgoed.

Hierna reden we naar het sluizencomplex bij nieuw Statenzijl. Vanaf de sluis zie je de meest fotogenieke vogelkijkhut en de enige in Nederland die is gebouwd buiten de dijken.

Ik heb bovenstaande foto van internet gehaald want omdat ik de foto's met mijn smartphone maakte kon ik niet inzoomen. Ik zou graag nog eens naar die vogelkijkhut gaan maar je moet er over een vlonder pad heen en daar ben ik nu niet bepaald een held in.

Hier namen we ook iets uit onze lunch box. In de box zatten lekkernijen die afkomstig zijn uit de streek zoals o.a. garnalen, hardbroodjes, Groninger worst, appelkersensap, créme de AA (luxe taart wat vroeger alleen bij speciale gelegenheden gegeten werd), Groninger koek en houtsnip.

Een houtsnip is roggebrood met ouwe kaas en een witte boterham. Dit zijn ook de kleuren van de houtsnip. Dit broodje kwam vroeger veel voor in het "broodtrommeltje van jagers"

Ik heb helaas geen foto's gemaakt van de lekkernijen. Ook hebben we niet alles tegelijk opgegeten want het was wel erg veel. 

Er stond een koffiefoodtruck waar wij koffie haalden. Ik had wel met de man te doen die er met zijn koffiefoodtruck stond want er waren niet veel mensen daar.

We passeerden verschillende slaperdijken.

Een slaperdijk is een landinwaarts gelegen reservedijk, meestal bij een zeedijk. Slaperdijken zijn vaak oude dijken waarvan de direct waterkerende functie is komen te vervallen door de aanleg van de nieuwe voorgelegen dijk.
Door de polders kwamen we in Drieborg.

Drieborg was altijd een landarbeidersdorp. De arbeiders werkten op de grote boerderijen in de nabijgelegen polders. In het Oldambt werd in de 18e en 19e eeuw veel vruchtbaar kleiland op de zee gewonnen. Daardoor werd het de graanschuur van Nederland. Op de grote boerderijen verslechterden in de loop der tijd de arbeidsverhoudingen en ontstond er veel sociale strijd. Drieborg was een van de centra van de anarchistische en communistische arbeidersbeweging.

Op weg naar Nieuw Beerta komen we langs één van de mooiste villaboederijen die er in  Oost- Groningen zijn. Het is een waar kasteel in Jugendstil vorm. 

We passeerden de kerk van Nieuw Beerta.

Dominee Ader was hier predikant en is hier in Groningen heel bekend omdat hij veel voor het verzet gedaan heeft.

Onze volgende stop was het Stoomgemaal Winschoten.

Het stoomgemaal is een van de negen stoomgemalen in Nederland. Het is het enige vijzelstoomgemaal ter wereld. een vijzel schroeft het water van laag naar hoog. De stoommachine stamt uit 1895 en heeft tot 1971 gefunctioneerd. De functie is overgenomen door het gemaal bij Hongerige Wolf.

Omdat het al wat later in de middag werd namen we voor het laatste gedeelte van de puzzeltocht niet meer zo uitgebreid de tijd. 

We kwamen langs Natuurgebied Reiderwolde, een uniek natuurgebied. We gingen er geen wandeling maken dat zullen we de volgende keer weleens doen.

Wel ging ik even verder op een kijkje nemen bij de Wilgenborg.

De Wilgenborg is een evenementenlocatie, opgebouwd uit levende wilgen die, gesteund en geleid door een staalconstructie, de wanden en het plafond vormen. De plattegrond is gebaseerd op die van de vesting van Winschoten.

We gingen nu rechtstreeks naar Midwolda, het eindpunt van de puzzelroute want we wilden daar De oude Dorpskerk nog bij licht zien.

Deze huidige kerk verving de middeleeuwse Viertorenkerk die volgens de overlevering het grootste kerkgebouw in de provincie Groningen was. Omdat het dorp zich verplaatst had naar een zuidelijker gelegen zandrug om zich beter te beschermen tegen overstromingen van de Dollard, was de kruiskerk geïsoleerd komen te liggen. Bovendien was het gebouw steeds bouwvalliger geworden en een van de torens was al ingestort.

De nieuwe kerk kwam dichter bij de dorpskern te staan. Eerst werd in 1708 een nieuwe kerktoren opgetrokken en in 1738 kwam het kerkgebouw gereed. De vier torenspitsjes op het dak verwijzen naar de vier torens van de oude kerk. De vier adelaars die als windvaan bovenop de spitsen staan verwijzen naar de stad Groningen, die het patronaatsrecht bezat.

Ook dit was weer een leuke puzzelroute en ik zag op hun site dat er al weer meer puzzelroutes bij gekomen waren. Dus we hebben er nog wel een paar te gaan. Het leuke van zo'n route is dat je door de achtergrond informatie dingen te weten komt die je eigenlijk niet wist. Deze route zullen we in de zomer nog weleens doen maar dan waarschijnlijk in twee etappes en dan nemen we zelf een lunch box mee.