Bezoek Koninklijk Paleis Amsterdam 13-05-2022

Ik logeerde enkele dagen bij mijn zusje in Amstelveen en zij kwam met het voorstel om het paleis op de Dam te bezoeken. Zij was er al eens geweest en zei dat het zeker de moeite waard was. 

Het Paleis Amsterdam is één van de drie paleizen die gebruikt worden door het Koninklijk Huis. Daarnaast is het een groot deel van het jaar opengesteld voor publiek. Het Paleis werd in de 17e eeuw gebouwd als stadhuis van Amsterdam naar ontwerp van Jacob van Campen. Schilderijen en beeldhouwwerken van beroemde kunstenaars symboliseren de macht en rijkdom van Amsterdam in de Gouden Eeuw. Ook het overvloedig gebruik van marmer, ornamenten en de zandstenen gevel stralen pracht en praal uit. Vanwege de pracht en praal stond het gebouw in de 17de eeuw bekend als "Het Achtste Wereldwonder".  Het Paleis is het grootste en meest prestigieuze gebouw uit de zeventiende eeuw en hiermee een van de belangrijkste monumenten van Nederland.

We maakten gebruik van een audiotour en begonnen in het hart van het Paleis, de Burgerzaal. 

De architect ontwierp deze grote zaal als ontmoetingsplaats voor alle burgers, een verlengstuk van de drukke Dam buiten en de haven daarachter. De Burgerzaal modelleerde hij naar het voorbeeld van Romeinse publieke ontmoetingsplekken, het forum en de basilica. De Burgerzaal gaf toegang tot de kantoren van het stadsbestuur en de rechterlijke macht, die langs de galerijen en op de hogere verdiepingen lagen. Hier kwamen burgers heen om hun zaken te regelen, te vergaderen, hun handelswaar te verzekeren, te trouwen en om ruzies uit te vechten. De Burgerzaal zelf, met de omliggende galerijen, was vooral bedoeld om indruk te maken.

Boven de ingang troont de Stedenmaagd, die de Stad Amsterdam voorstelt. Zij overziet de wereld en de noordelijke sterrenhemel.

Ook keek Atlas in de burgerzaal op je neer. 

De machtige Atlas kreeg ooit de straf om de hemel voor eeuwig op zijn schouders te dragen. Hier in het stadhuis, het huidige Paleis, verbeeldt hij hoe Amsterdammers hun stad als het centrum van het universum zagen. Van zijn tenen tot de top van zijn bol is Atlas ongeveer 6 meter hoog!  

Onder Atlas staat vrouwe Justitia (de Gerechtigheid), herkenbaar aan haar weegschaal, de blinddoek en het zwaard, die staan voor de balans tussen goed en kwaad, geen onderscheid tussen mensen en de straf die je zal ondergaan als je je niet aan de wet houdt. 

Toen Napoleon begin 19de eeuw Europa veroverde maakt hij zijn broer Lodewijk tot Koning van Holland. Met zijn komst veranderde het stadhuis in 1808 in een koninklijk paleis. De collectie empiremeubelen, pendules en kroonluchters herinneren aan deze tijd. Na het vertrek van de Fransen werd het paleis weer aan de Nederlandse staat teruggegeven. Koning Willem I wilde het gebouw in 1815 zijn originele functie als stadhuis teruggeven, maar het stadsbestuur vond verhuizen te duur. Sindsdien wordt het gebouw gebruikt als ontvangstpaleis van het Koninklijk Huis, o.a. tijdens  staatsbezoeken en voor andere officiële ontvangsten. Ook vinden er jaarlijks belangrijke uitreikingen, zoals die van de zilveren Anjer en de Erasmusprijs. Verder wordt het Koninklijk Paleis gebruikt voor zaken als de troonwisseling en Koninklijke huwelijken. 

We kwamen langs verschillende indrukwekkende zalen en salons waarvan sommigen zelfs nog gebruikt worden als er hoge gasten logeren.

In de 17e en 18e eeuw beschikten de stadhouders over een eigen kabinet of secretarie ter ondersteuning van hun diverse generaliteitsambten. Binnen deze ruimte werden belangrijke stukken bewaard waaronder correspondentie met de Staten-Generaal, militaire correspondentie en overige militaire zaken. De Secretarie heeft boven de deuren basreliëfs met verbeeldingen van trouw en stilzwijgendheid. Ze zijn gesigneerd door beeldhouwer Rombout Verhulst (1624-1698).

Zwijgzaamheid

Trouw

Wat ik leuk vond was om door het raam van de Balkonkamer naar de Dam te kijken.

Toen het Koninklijk Paleis nog stadhuis was, heette de Balkonkamer "Pui" of "Afleesplaats". Na het luiden van de klok, werden vanuit de ramen naar de drukke Dam belangrijke nieuwe wetten en verordeningen voorgelezen. Die werden vervolgens op houten borden aan de gevel aangeplakt, zodat iedereen ze kon nalezen.

Verspreid over het paleis zijn er veel mooie marmeren reliëfs te zien.

Wat ik persoonlijk het mooiste vond is De Vierschaar.

Het is het meesterwerk van Artus Quellinus en bevat het mooiste beeldhouwwerk dat in de 17e eeuw in Nederland is gemaakt. Op deze plek werden in het stadhuis de doodvonnissen uitgesproken. Die ceremonie was zo belangrijk dat veel aandacht naar de decoraties uitging. De distels, doodshoofden, medusakoppen en slangen-met-paradijsappels bepalen bij binnenkomst direct de sfeer. 

Naast levensgrote vrouwenfiguren die Schuld en Berouw verbeelden, tonen drie marmeren verhalen tegen de achterwand de belangrijkste eigenschappen van goede rechtspraak.

Bij binnenkomst in de Vierschaar zag de veroordeelde direct de schout en negen schepenen - de hoofdaanklager en de rechters - op de lange bank zitten. Achter hen zag hij drie voorstellingen van goede rechtspraak.

In de linker scene staat barmhartigheid centraal. De Griekse wetgever Zaleucus had zelf de straf op overspel bepaald: het uitsteken van twee ogen. Maar niet wiens ogen. Daarom laat hij bij zichzelf een oog uitsteken, om te voorkomen dat zijn overspelige zoon twee ogen moet missen. 

In het midden het Oordeel van de Bijbelse Koning Salomo, die door een wijze truc de waarheid in een rechtszaak wist te achterhalen. 

Het rechter reliëf (die ik helaas niet op de foto kon zette omdat er een een groep stond die een rondleiding kreeg) staat voor rechtvaardigheid. De Romeinse consul Lucius Junius Brutus laat zijn twee zonen onthoofden nadat zij een staatsgreep pleegden. Goede rechtspraak bevoordeelt niemand, ook niet het eigen bloed.  

De marmeren verhalen moesten de schout en schepenen inspireren om even verstandig en rechtvaardig te oordelen. Ze dienen tegelijk als moreel kompas voor de rechters en als belofte aan de gevangene op een eerlijk oordeel.

Ik heb lang niet alles laten zien en geschreven wat ik via de audiotour hoorde.

Ik heb werkelijk genoten van het bezoek en niet gedacht dat het er zo mooi zou zijn binnen want buiten vind ik het niet zo'n heel erg mooi gebouw.

We hadden gereserveerd om 16 uur voor een high-tea maar eerst dronken we nog wat op de Dam.

De high-tea hadden we gereserveerd in Grand Café-Restaurant 1e klas op het Centraal station. Het is een nostalgische café met mooi decor. Als we gereserveerd hadden in een modern restaurant had het wel iets afgedaan aan deze dag, haha.

afbeelding van internet

Ik vond het leuk dat er een kaketoe in het restaurant woont. Hij heeft het in de lockdown erg moeilijk gehad en heeft daarom ook tijdelijk gelogeerd in een dierenwinkel omdat hij drukte om zich heen moet hebben. Zijn baas zocht hem daar regelmatig op. Toen nu zijn baas bij hem kwam sprong hij op zijn schouder en begon te dansen, zo leuk.

Toen we na de heerlijke en uitgebreide high-tea wilden vertrekken brak er lichte paniek bij mijn zusje uit want ze was haar OV chipkaart kwijt waar nog ruim €40,- op stond. Tas en portemonnee helemaal binnenste buiten gekeerd, maar niets. Toen we van de tafel wegliepen zag ze hem opeens onder haar stoel liggen. Gelukkig maar anders was het wel een hele dure high-tea geworden.

Het was een hele gezellig dag en ik vond het bezoek aan het Paleis op de Dam zeker de moeite waard.

Ook het weer was ons gunstig gestemd en het viel me op dat er weer veel toeristen in Amsterdam waren.