Autopuzzeltocht "De overwinning van het Bourtanger Moeras" (deel 2)

Op maandag 6 juni (tweede Pinksterdag) deden we het tweede gedeelte van de autopuzzeltocht "De overwinning van het Bourtanger moeras" Het eerste gedeelte hadden we 7 mei gedaan. Het lukt ons nooit om de autopuzzeltochten van localgroningen in één dag te doen. We kijken graag uitgebreid bij de bezienswaardigheden rond.

We begonnen waar we de vorige keer geëindigd waren namelijk restaurant "De Ruiten Aa". We namen er koffie met iets erbij. Het was niet echt terrassenweer maar de dame van de bediening wees ons een plaatsje aan waar we lekker uit de wind konden zitten.

Als eerste kwamen we bij het voormalige interneringskamp De Beetse. Helaas is dit alleen maar op zaterdag en zondag van binnen te bezichtigen. Wij zullen er dan toch eens op een zaterdag heen moeten want nu konden we alleen maar door de ramen naar binnen kijken.

In 1935 werd het kamp gebouwd voor tewerkgestelde werkloze arbeiders.

In januari 1942 werd het kamp bevolkt door 400 Joodse mannen uit Amsterdam. Zij moesten als landarbeider werken voor de boeren in de omgeving. In oktober 1942 werden alle mannen afgevoerd. Zij moesten lopen naar het station in Stadskanaal en vandaar per trein naar Westerbork.

Het kamp werd later als opvang voor de Arbeidseinsatz in Duitsland gebruikt.

In 1945 werden hier NSB-vrouwen en kinderen geplaatst. Ook diende het kamp als interneringskamp voor gevangen genomen NSB’ers en SS’ers.

In 1948 werd het kamp gesloten en alle barakken op één na afgebroken.

We gingen nu naar het "Theater van de Natuur". Ik was hier al eens vaker geweest tijdens een wandeltocht. 

Langs de Ruiten Aa staat deze opvallende natuurkijkheuvel met daarop een kunstwerk gemaakt door beeldend kunstenaar Adriaan Nette, Theater van de Natuur genaamd. Het is een draaibaar kunstwerk en geeft bezoekers de kans om op verschillende manieren naar het omringende landschap te kijken. De traptreden zijn voorzien van gedichten, geschreven door bekende Nederlanders, zoals Adriaan Morriën, Harry Muskee, Def P en nog vele anderen.

De trap heeft 15 treden maar we hadden eigenlijk een vegertje bij ons moeten hebben want er lag nogal veel zand op de treden en daarom waren de gedichten niet allemaal goed te lezen. Trouwens de natuur is daar prachtig.

We kwamen langs een grote plas de Beetser Koele dit is de grootste plas van Westerwolde en de grootste in de wijde omtrek. 

De oppervlakte is 61 hectare. Uit de verre omtrek komen hier mensen zwemmen, wandelen, spelen, zonnebaden, kanoën, enzovoorts. Heuvelachtige heide met vennetjes, schapen, een zandweg erdoor met een paar woninkjes: tachtig jaar geleden zag het gebied van de Beetser Koelen (kuilen) er ook zo uit. Zulk landschap is nu zo bijzonder geworden dat het beschermd wordt. Sinds 1938 is er zand afgegraven uit de Koelen. Eerst met scheppen, later met machines. Het oorspronkelijke landschap is verdwenen. Door de zandwinning zijn de kleine vennetjes uiteindelijk tot één grote plas geworden: van Koelen naar Koele. Deze plas wordt nu in de ambtelijke stukken ‘Sellingerbeetse zuidplas’ genoemd, omdat de laatste jaren ook  aan de noordkant van de Beetserwijk wordt ontzand. Daar is inmiddels de "noordplas" ontstaan.

We kwamen langs een heel klein kerkje "Opwaarts" genaamd.

Dit kerkje is gebouwd in Amsterdamse school stijl in 1925 in opdracht van de Nederlandse Hervormde Kerk. Momenteel dient het als cultureel podium en is in gebruik voor exposities en bijeenkomsten.

We kwamen langs de zandwinning in de Noorderplas. 

De zandwinning begon in 1938. Het is rivierzand dat hier circa 800.000 geleden is afgezet door de voorlopers van de Rijn. Het is het oudst zichtbare bodemmateriaal in Westerwolde. Tussen de zandkorrels zit glauconiet , die plas zijn blauwgroene waas geven. Er schijnen plannen te zijn om in deze plas een groot drijvend zonnepark te installeren.

Op de foto's is de blauwgroene waas niet te zien maar in werkelijkheid zagen we het wel een beetje.

Op onze routebeschrijving stond dat we de Stobbe van Mezach zouden passeren (stobbe = turfhoop in het veen) Toen ik op dat moment uit de auto ging om een foto te maken begon het plotseling even heel hard te regenen.

De Stobbe van Mezach is een overblijfsel uit de ijstijd Weichselien. Waar elders de zgn. pingoruïnes herkenbaar zijn, is deze stobbe een zgn. “uitblazingskom”. Door miljoenen jaren verstuiving van zand is een laagte van enkele meters diep ontstaan. Deze laagte heeft zich in de loop der daaropvolgende duizenden jaren gevuld met veen, dat door de oorspronkelijke bewoners is uitgegraven en als turf gebruikt. De laagte vulde zich zo weer met water. De boer (aan de andere kant van de weg, familie Mezach) die uiteindelijk eigenaar werd van de grond heeft gepoogd de laagte te dempen en te gebruiken als extra landbouwgrond. Helaas, in natte tijden zakte hij er met trekker en landbouwvoertuigen te vaak in weg. Staatsbosbeheer heeft uiteindelijk het beheer van het gebied overgenomen, de dobbe (waterkom in het land) uitgegraven en de oorspronkelijk functie teruggegeven, nl. voedingsbron voor de Ruiten A.

Het werd even zoeken waar het Liefstinghsbroekbos was. Maar we vonden het dan toch.

Het Liefstinghsbroek is een restant van de oerbossen van Westerwolde en één van de oudste bossen van Nederland. Het bos maakt deel uit van de Natura 2000-lijst opgesteld door de Europese Unie. Omdat het een vochtig bos is, oftewel broekbos, kom je hier bijzondere planten en dieren tegen en bomen van meer dan 200 jaar oud. Ze zeggen dat de zeldzame bosanemoon zich hier nog laat zien. Om dit oerbos en haar bewoners zoveel mogelijk rust te gunnen is het gebed alleen te bezoeken onder begeleiding van Natuurmonumenten.

Langzamerhand kwamen we aan het einde van onze autopuzzeltocht en we hadden gezien dat Gasterij Natuurlijk Smeerling het einde van de tocht was en we besloten om daar iets te gaan drinken.

Gasterij Natuurlijk Smeerling is gevestigd in een rijksmonumentale boerderij uit 1742, waarin oude elementen goed bewaard zijn gebleven. In de boerderij is een glazen ruimte met een loopbrug gebouwd, waardoor de dakconstructie van de schuur uit 1867 goed te zien is.

We zouden later in een pannenkoekenrestaurant gaan eten maar omdat we nog tijd over hadden gingen we nog even kijken bij een oude bushokje in Vriescheloo. De afkorting GADO betekent  Groninger Autobusdienst Onderneming.  De GADO was van 1924 tot 1998 een aanbieder van openbaar vervoer per autobus in de provincies Groningen en Drenthe. Het bushokje schijnt nog steeds in gebruik te zijn.

Ik zag op internet dat er in Veelerveen een voormalig kerkje was "Uw Koningrijk Kome. Het kerkje is gebouwd in 1922 ten behoeve van de Nederlands Hervormde Evangelisatie “Uw Koninkrijk Kome”. De kerk is ontworpen door een architect van de Amsterdamse School. De evangelisatie kende een rijk verenigingsleven met onder andere een zondagschool met soms meer dan 100 kinderen en een vrouwenvereniging. Op 9 januari 2005 verloor de kerk van Veelerveen haar functie als Godshuis. Sinds 2017 is het een lunchroom. Toch vind ik het een beetje vreemd dat er nog steeds op het kerkje de tweede bede staat Uw Koningrijk kome. We besloten om daar eens een keertje te gaan lunchen hoewel het er wel wat vergaan uitzag.

Ook dit tweede deel van de autopuzzeltocht was weer erg leuk om te doen en we hebben weer het een en ander van de omgeving opgestoken. Localgroningen heeft nog meer autopuzzeltochten en we zullen er zeker nog meer gaan doen.