Bezoek aan de Schelpengrot (Museum Nienoord) in Leek 18-08-2021

Een bezoek aan de schelpengrot in Leek stond al lang op mijn wensenlijstje en omdat mijn zusje een paar dagen bij mij logeerde vond ik dit wel een leuk uitje om met haar te doen. De grot bevindt zich op het terrein van De Borg Nienoord en het Rijtuigmuseum in Leek.

We gingen via de prachtige poort het Landgoed op (trouwens de toegangspoort uit 1708 herinnert alleen nog aan de oude borg.

Toen we onze toegangsbewijzen kochten werd ons verteld dat er over 20 minuten een rondleiding zou starten en dat je het depot van de koetsen alleen met een gids mocht bezoeken. Natuurlijk deden we dat maar omdat we nog even tijd hadden gingen we eerst nog even in de stal en het koetshuis kijken.

In het koetshuis stond een kapstok met kleding die je aan kon doen en dat je dan hiermee bij de koets op de foto kon. Voordat ik het wist had mijn zusje al een jas aan en een hoge hoed opgezet en was ze op de bok geklommen (blijft altijd kind, haha)

Vanuit het koetshuis ging er een erge steile trap naar de knechtenkamer. Ik moest me er wel even toe aanzetten om die enge trap op te gaan maar uiteindelijk ging ik dan toch.

Het was intussen tijd geworden voor de rondleiding geworden en we hadden een privé rondleiding want de anderen die mee zouden gaan zaten nog in het restaurant op hun eten te wachten. Nu het speet ons beslist niet dat wij een privé rondleiding hadden. Wat ons meteen opviel was dat er heel veel koetsen stonden en de meesten waren al heel erg oud.

De foto's zijn doordat de koetsen zo glimmen en dat er lampen op schenen niet al te fraai maar het geeft wel een beeld van wat soort koetsen er stonden. Wat ik wel opvallend vond is dat er een koets stond die eigendom is van studentenvereniging Vindicat uit Groningen (de vereniging die regelmatig negatief in het nieuws is) De koets wordt nog wel bij speciale hoogtijd dagen gebruikt.

De Arrentikkers hadden wel mij bijzondere interesse. Als kind zag ik deze in de winter bij strenge vorst weleens op de Binnenmaas, als deze was dichtgevroren, en ook zag ik er in de zomer altijd een op een til in de schuur van een boerderij staan waar mijn Opa knecht was.

Ik dacht dat een arrentikker of arrenslee hetzelfde was maar dat blijkt toch niet zo te zijn.

In het depot bevinden zich zo’n 60 sleden (niet dat ze allemaal te zien waren)

Een arrentikker is een mooi beschilderde klein sleetje die wordt voortgetrokken door één paard en geschikt is voor één of twee personen.

En dan de arrenslee. De naam komt van het woord narrenslee. In vroeger tijd hadden narren belletjes aan hun puntmuts, polsen en enkels. De belletjes aan de riemen van de paarden voor de slede deden daar aan denken. Die belletjes gaven aan dat er een slee aankwam, want op het ijs en in de sneeuw hoor je paarden en een slee niet aankomen. Later is in de volksmond de N weggevallen. Vrouwen en kinderen zaten gewoonlijk in de slee terwijl de man, die ook het paard mende, achterop zat of stond. Mocht het nodig zijn dan kon hij op de remsporen drukken, want de meeste sleden hadden een rem.

Wat ik dus altijd gezien had was geen arrentikker maar arrensleeën.

De gids die wij hadden gaf heel goed uitleg en vertelde ons heel veel. Ik had niet gedacht dat het zo interessant zou zijn.

Hierna gingen we de borg in. 

Ik moet zeggen dat dit me nogal tegenviel. In tegenstelling tot de Fraeylemaborg in Slochteren was er  hier geen meubilair dit heeft te maken met het roerige verleden van de borg.

Hierna gingen we naar de tuinhal waar ook nog het een en ander stond opgesteld en waar ook een expositieruimte was.

Wat wij daar even ook deden was een soort spel. Je zat op een koets en moest dan een paard mennen door de tuin. Dat moest in 6 minuten. Nu ik bakte er niets van. Het paard liet ik tegen een boom lopen en ik volgde het parcours niet goed, het was een wonder dat we niet met koets en al opvielen, haha. Ik vond het erg moeilijk maar mijn zusje bracht het er heel wat beter vanaf.

We gingen ook nog naar de expositieruimte. Er was daar een expositie van Anton Heyboer. Ik moet bekennen dat zijn schilderijen niet mijn smaak zijn maar het was wel leuk om er te kijken.

Nadat we een filmpje bekeken hadden over de schelpengrot gingen dan op weg er heen. Hier was het voor mij dan ook eigenlijk om te doen.

De schelpengrot is een tuinkoepel in de tuin.  De binnenzijde is geheel bedekt met een mozaïek van schelpen en stenen. Grot is waarschijnlijk afgeleid van het Italiaanse grotto, wat mozaïekkamer betekent. De oorsprong van de tuinkoepel ligt rond het jaar 1700.

Oorspronkelijk was het gebouwtje een schatkamer van de jonkheren van Nienoord. Over de reden van het bedekken van de muren met schelpen is niet meer bekend dan een sage: Op het kasteel werkte een meisje uit het dorp. Zij was altijd erg nieuwsgierig naar de schatkamer. Toen de jonkheer en zijn vrouw op een dag op reis waren vroeg ze aan de dochter van de heer of ze even in de schatkamer mocht kijken. De dochter werd overgehaald en opende de schatkamer voor het meisje. Zij vond het prachtig en danste door de kamer. Al snel had de dochter er genoeg van en liep ze weg, terwijl ze de deur van de schatkamer op slot had gedraaid. De dochter vergat het meisje en deze zat dus opgesloten. Toen de heer weer thuiskwam ontdekte hij het meisje, en sloot hij haar voor straf op in de schatkamer. Ze zou pas weer vrijgelaten worden als ze alle muren bedekt had met schelpen. Tientallen jaren werkte het meisje vervolgens aan het mozaïek. Toen het werk klaar was mocht ze eruit. Blij als ze was rende ze naar het dorp. Daar aangekomen bekeek ze zichzelf in het heldere water van het Leekster Hoofddiep. Zij schrok zo van haar oude en magere gezicht dat ze in elkaar zakte, om nooit meer op te staan.

Na ons bezoek aan de schelpengrot dronken we nog iets op het terras en gingen toen weer terug naar huis. Ik heb van het bezoek genoten en niet alleen van de schelpengrot de rest vond ik ook heel interessant.