Eems-Oldambtroute 09-01-2021

Mijn schoonzusje en ik hadden enkele dagen terug besloten om naar Termunten te gaan om een vis te gaan eten. Omdat je tegenwoordig eigenlijk niets kunt door de coronamaatregelen leek ons dit wel iets en toen ik later zag dat de Eems-Oldambtroute door Termunten kwam besloten we deze dan tevens te gaan rijden. 

Deze route voert door het Oldambt, het gebied langs de Eems en de Dollard dat door grootschalige open polders wordt gekenmerkt. Aan de kust ligt Delfzijl, de grootste havenstad van Noord-Nederland, en meer landinwaarts Slochteren, kern van het gaswinningsgebied. In het verleden drukte herenboeren hun stempel op het land. Dat is nog steeds te zien aan de villa-achtige boerderijen.

Vroeger was deze route bewegwijzerd door borden van de ANWB maar tegenwoordig moet je deze routes van internet afhalen. De route is 85 km lang. In dit verslag schrijf ik niet over alle dingen die we tegenkwamen alleen maar de meest belangrijke voor mijzelf. 

In Heiligerlee  namen we een kijkje bij het Graaf Adolfmonument. Graaf Adolf, de broer van Willem van Oranje sneuvelde hier bij een van de bekendste veldslagen van de Nederlandse Opstand in 1568. 

Ik zag dat er ook een beleefroute is die je daar kunt wandelen en ik heb deze op mijn to do lijstje gezet.

Even buiten Winschoten kwamen we langs het Museum Stoomgemaal Winschoten.

Van de honderden stoomgemalen die ooit Nederland drooghielden, zijn er negen bewaard gebleven.

Het Museum Stoomgemaal Winschoten neemt hieronder als vijzelstoomgemaal een unieke plaats in. Het is van de circa 120 stoomgemalen in de provincie Groningen de enige die bewaard is gebleven. Het stoomgemaal werd in 1971 buiten werking gesteld omdat het gemaal Hongerige Wolf haar functie overnam. Sinds 1978 is het gebouw en zijn Machine een rijksmonument en tussen 1983 en 1988 werd het complex gerestaureerd.  De in 1983 opgerichte Stichting tot het behoud van de Groninger Stoomwerktuigen heeft het gemaal in beheer en er een museum van gemaakt.

Een groep enthousiaste vrijwilligers zorgt nauwgezet dat dit unieke industriële erfgoed in goede staat blijft.

Tussen Beerta en Finsterwolde passeerden we De Tjamme een ongerept stukje natuur. Schotse Hooglanders zorgen voor het bijhouden van de plantengroei. Men kan alleen om het gebied lopen. De Tjamme zelf is volledig afgesloten voor mensen. De Tjamme bestaat uit bos, graslanden en een groot moerasgebied. Dit is bij uitstek geschikt voor vogels en reeën.

We hadden geluk dat de Schotse Hooglanders vlak bij het voetpad liepen zodat we toch nog een glimp van ze konden opvangen. 

Trouwens het was hier ook nog goed te zien dat het die nacht gevroren had er was zelf 's morgens nog gewaarschuwd om niet de weg op te gaan als het niet strikt noodzakelijk was. Wij waren dan ook pas later in de ochtend van huis gegaan.

Mijn schoonzusje had van te voren op internet gekeken of we onderweg ergens een coffee to go konden kopen en dat kon in Oostwold (je moet de horeca toch een beetje steunen in deze zeer moeilijke tijden) We reden naar het Oldambtmeer om daar onze koffie op te drinken in de auto.

Het Oldambtmeer is een kunstmatig meer van ruim 800 hectare groot. Het is aangelegd als onderdeel van Blauwestad, een groot woon- en recreatieproject. Aan het begin van de 16e eeuw lag op deze plek al een meertje: het Hungingameer, ontstaan door de vele overstromingen in dit veengebied. De naam Huninga verwijst naar de familie die destijds een groot deel van het gebied in haar bezit had. Toen het veen werd afgegraven viel het Huningameer droog, waarna het gebied lange tijd is gebruikt voor landbouw. Met de plannen voor Blauwestad kreeg het gebied (weer) een recreatieve bestemming. Er is een strand en rond het meer zijn verschillende wandel- en fietspaden aangelegd.

Hoewel de route ons niet echt onbekend was genoten we van onze rit. We waren benieuwd hoe druk het zou zijn met mensen die ook voor een vis naar Termunten gekomen waren. Nu we waren niet de enigen maar de regels werden daar goed in acht genomen. Na je bestelling kreeg je zo'n apparaatje mee dat gaat piepen als je bestelling klaar is. Ook hield hier iedereen zeker ruim 1,5 meter afstand dus veilig in onze ogen. Omdat we wisten dat we de vis in de auto zouden opeten hadden we ons daarop ingesteld: bestek, doeken, vochtige doekjes etc. 

Ondanks dat het wel wat behelpen was smaakte de vis er niet minder om.

Termunterzijl ligt tegen het dorp Termunten aan.

Het dorp Ziel (Gronings voor Termunterzijl) is ontstaan nadat in 1601 in het Termunterzijldiep een sluis werd gelegd. Hier eindigde de Stadsweg die de stad Groningen via Appingedam, Farmsum en de Oosterhoek verbond met Oost-Friesland en kon men de reis naar Emden voortzetten per veerboot.

In 1686 werd de Zijl verwoest en kwamen bijna alle inwoners om tijdens de Sint-Maartensvloed. In 1725 werd in opdracht van de stad Groningen een nieuwe sluis gelegd: de Boog van Ziel. Het dorp heeft een beschermd dorpsgezicht en is in trek bij toeristen voor het "happen van een visje" en om te genieten van het uitzicht vanaf de dijk. 

De sluis en de borstwering uit 1725 zijn de moeite van het bekijken waard. De borstwering is versierd met de wapens van de sluisvesters.

Het begon langzamerhand kouder te worden en we besloten om nu huiswaarts te keren maar we zouden eerst nog gaan kijken bij het verdwenen dorp Oterdum.

Oterdum was een dorp nabij Farmsum in de gemeente Delfzijl. Het lag tussen Delfzijl en Termunten in de historische Oosterhoek. Het is in de jaren zeventig van de twintigste eeuw volledig afgebroken om plaats te maken voor een verbreding van de zeedijk van de Eemsmonding, die op Delta hoogte moest worden gebracht. Ook zou het industriegebied Oosterhorn doorlopen tot hier, maar het terrein ligt nog braak.

Voordat het lot van Oterdum werd bezegeld, was het een levendig dorp. De ligging, vlak bij Delfzijl en aan de zeedijk van de Eemsmonding, maakte dat er veel scheepslui woonden. Daarnaast was het een agrarisch dorp. Toen de dijk verhoogd werd om deze op Deltahoogte te brengen, moest het uit 1877 daterende kerkje verdwijnen. Het Nederlands Openluchtmuseum te Arnhem toonde belangstelling, maar de kerk werd toch gesloopt. De grafstenen op het kerkhof werden zorgvuldig verwijderd en naderhand op de nieuwe dijk teruggeplaatst. Niet veel later moest het hele dorp er aan geloven om plaats te maken voor een industriële toekomst die pas tientallen jaren later werd gerealiseerd. Ook de boerderijen in het buitengebied, Oterdumerwarven, werden afgebroken.

Op de dijk staat het Monument "De hand van Oterdum"

Op de plek waar het dorp lag werd in 1976 een bronzen monument geplaatst, dat werd vervaardigd door de Groninger kunstenaar Thees Rijkhold Meesters. Meesters maakte een open hand, met in de palm het 19e-eeuwse kerkje van Oterdum. Onderaan de pols zijn de golven van de zee en fabriekspijpen te zien, de "vijanden" van Oterdum. De rug van de hand werd gekeerd naar het industrieterrein van Delfzijl. De bronzen hand werd in februari 2011 gestolen door bronsdieven en werd nooit teruggevonden. Kunstenares Mette Bus uit Groningen heeft naar het origineel van Mattheus Meesters een replica gemaakt. Een bronzen exemplaar werd te duur, er werd voor kunststof gekozen.

We hebben genoten van ons autoritje en hoewel we de route niet helemaal uitgereden hebben hebben we al afgesproken om het laatste stukje van de route nog eens te gaan doen. Hebben we weer een reden om een "visje te gaan happen" wat hier soms wel gezegd wordt.